Eranskinak

Liburu hau hobeto ulertzeko, beharrezkoa ikusi dut eranskin honetan hiruzpalau dokumentu sartzea, liburuan kontatzen denaren osagarria delako.

Jon Salaberri-Benetton

1992ko otsailaren 28an, Arrasate Press aldizkariak galdera egin zion Jon Salaberriri, egun batzuk lehenago Benetton enpresak ateratako iragarkiari buruz, non hiesdun bat agertzen baitzen ohean hilzorian, bere familiaz inguratuta.

GALDERA. Zer deritzozu Benetton markak bere iragarkietarako HIESez hilzorian dagoen gaixo bat erabiltzeari?

ERANTZUNA. SIDA edo HIESaren kontrako Gizakien Komunitateak, Benetton markak egiten duen HIESaren erabilpena salatu nahi du, gaixotasunarekin zerikusi gutxi duen asuntuetan. Izan ere, hilzorian dagoen gaixo baten irudiak munduari buelta eman dio. Aurreko kanpainetan demostratu dutenez, eskandaloa probokatzeko helburu bakarrarekin “publizitate erasokor” deitzen duten publizitate mota asmatu dute. Kasu honetan, erabilpen honek mezu desegoki eta nahasgarriak zabaltzen ditu, gizarte mailan dagoen HIESaren kontrako gaitzespena sakonduz.

Enpresa horrek, gaixotasuna dela medio irabazi finantziarioak atera nahi ditu. Hala ere, eskatu zaionean inoiz ez du aldeko laguntzarik eman nahi izan. Horregatik eta gaixotasunaren erabilpen desegokiagatik HIESaren kontrako Gizakien Komunitateak, marka hortako jantzi eta artikulo guztiei boikota egitea espero dute, Britaina Handian eta beste herrialde batzutan egiten hasia den bezala. Era berean, kontrako jarrera hau “Conferencia Internacional de Personas” elkartera eta beste erakunde ez gobernamentaletara bidaltzeko asmoa du, gaixo horiei solidaritate eta ez diskriminazio eta baztertzea agertzeko.


Jon Salaberri,

HIESaren Aurkako Batzorde Herritarreko Partaidea

Vade retro, Benetton?

Jon Salaberrik Benetton enpresaren iragarkiaz idatzi eta astebetera (1992ko martxoaren 6an), nik neuk erantzun nion Salaberriri gutun batekin, Arrasate Press aldizkarian. Horrela zioen gutunak:

Benetton firma italiarraren aurtengo kanpainak jende asko sumindu du, HIESdunak eta gaitz horren kontra ari direnak batipat. Irakurri besterik ez dago aldizkari honetan joan den asteko alean Jon Salaberriren eritzia horretaz jabetzeko.

Nik beste modu batean ikusi dut kanpaina, baina HIESdunaren argazkiari lotuta, Jon Salaberrik mezu desegoki eta nahasgarriak zabaltzen dituela dio. Horra niri argazki horrek zer esaten didan. HIESa gure artean dugun arazoa dela eta, oraingoz, heriotza dakarrela, askotan agonia latzen osteko heriotza. Eta, azkenik, HIESdunarentzat oso inportantea izan daitekeela, unerik zailenetan, etxekoen berotasuna eta maitasuna sentitzea.

Eskandalua ez bide dator hortik, zeren erretrato hori lehen ere argitaratutakoa bait da eta inor ez zen asaldatu orduan. Koska bikoitza da, nire ustez. Batetik, beren bizimodua ia ezkutuaren iluntasunean eramaten ohituta zeuden zenbait gizatalderen gainean atentzio publikoaren argitasun zorrotza hedatu duela. Ilunbetan ohitutako begiari mingarri egiten zaio bapateko argitasuna. Horrek, ordea, ez du esan nahi argia txarra denik. Alderantziz, esango nuke, atentzio horrek erazoaz jabetzera bultzatzen bagaitu, ongi etorria izan dadila. Baina, eta hemen dago bigarren koska, argazki horretan marka komertzial bat agertzen da, Benettonena hain zuzen. Jon Salaberrik dioenez, salagarria da hori “gaixotasuna dela medio irabazi finantziarioak etera nahi ditu”elako eta HIESdunen aldeko laguntzarik eman nahi izan ez duelako. Gaixoaren familiarekin bete beharreko guztiak bete ondoren, Benetton libre da bere diruaz nahi duena egiteko. Kontrakoa, abade eta monjaren argazkia atera zuelako eliza katolikoari katedral bat eraiki edo beste konpentsazioren bat eman behar diola onartzea izango litzateke.

Kasu honetan, gure tabu eta bildurren gainetik, bere publizitatea zuzen eta ausardiaz erabili duen saltzaile baten aurrean gaudela iruditu zait. Guzti horretaz gain, kanpaina horrekin dirua irabazten duela? Enpresen helburuetariko bat horixe da.


Joxe Aranzabal

Zerutik gertu ez da ondo egoten

ZERUTIK GERTU EZ DA ONDO EGOTEN (Hitzak: Dionisio Cañas- Doinua: R. Ordorika)

Zerutik gertu ez da ondo egoten,

nik badakit luzaro bizi izan naizelako

lurraren eta zeruaren artean.

Hobea da hemengo

bazter txiki hau

non egunsentiko xoriek deitzen zaituzten,

non xinaurriek

beren bideak egiten dituzten,

non armiarmak bere tranpa

jartzen duen barkamenik gabe.

Zerutik gertu zuloak daude

zure bihotza bezain beltzak,

zerutik gertu ez dira entzuten albisteak

beren odol putzuekin,

gaizki egoten da zerutik gertu,

ez, nik ez dut zerutik gertu egon nahi,

hemen egon nahi dut, lurrean etzanda,

bere taupadak, amodioak eta miseriak

entzunez,

sagarrondoen loreen zain,

labexomorroen muxu goxoa,

goruntz begira lainoak nola pasatzen diren.

Euria egiten duenean

urak garbi dezan

hildako guztien oroimena,

zerutik begiratzen gaituzten hildakoak,

horiei eskatzen bait diet

lasai utz nazaten,

zerutik urrun.

Ilustrazio bat

Puntua aldizkariko arduradunek erabaki zutenean Jon Salaberriri erreportaje bat eskaintzea, erabaki zuten azalak erakutsi behar zuela Jon Salaberriren ilustrazio bat. Eta hori egiteko, harremanetan jarri ziren Yera Sanchez ilustratzaile aretxabaletarrarekin.

“Nik ez nuen Jon ezagutzen —aitortu zuen geroago Yerak—, edo ez naiz gogoratzen behintzat, baina bai artikuluan aipatzen duzun Domi Korta. Gogoratzen dut nola Domi eskolara etorri zen behin, bere semearen istorioa kontatu zigun. Guk orduan 15 bat urte izango genituen, eta gogoratzen dut oso hunkituta gelditu ginela guztiak… Oraindik komentatzen dugu hitzaldi hura. Garai hartan ia astero izaten genituen Hiesarekin lotutako hitzaldiak eta tailerrak, baina Domi Kortarena berezia izan zen guretzat”.

Langintza

“Salaberriren erretratua egiteko —azaltzen du Yerak—, Argia aldizkariko azal baten argazkia erabili nuen oinarri bezala; argazki gutxi zegoen, eta Argia-koa iruditu zitzaidan egokiena. Bi marrazki egin nituen lehendabizi; biak Jon Salaberriren aurpegiak ziren, bata grafito beltzarekin, eta bestea tinta urdinarekin. Bi marrazkiak eskaneatu eta Photoshopen ‘fusionatu’ nituen. Hasieratik oso argi izan nuen zerbait alaia eta koloretsua egingo nuela (ez nuen irudi dramatikorik nahi). Kolore ezberdineko akuarela mantxak sortu nituen, eskaneatu, eta Photoshop programarekin aurretik nuen marrazkiarekin konbinatu nituen”.

2015eko martxoaren 27an, ilustrazio hori Puntua izeneko aldizkariaren portadan agertu zen, Debagoienean.